Claudia Heinermann Litouwen

‘Siberische ballingen’, door de fotografe Claudia Heinermann

Een project over de deportaties vanuit de Baltische landen naar Siberië onder het Sovjet-regime

Dit is een selectie van 12 foto’s uit het eerste deel van een trilogie getiteld ‘Siberische ballingen’. Het betreft de ervaringen van 6 Litouwse overlevenden, die als kinderen zijn gedeporteerd naar de Laptev Zee, boven de poolcirkel. Tijdens de eerste grote massa-deportaties in 1941 werden hun families naar het Altai-gebied in het zuiden van Siberië gestuurd, om bomen te kappen en als landarbeiders te werken. In 1942 werden zij met drieduizend andere Litouwers overgebracht naar de delta van de rivier de Lena, om een visserij-industrie op te bouwen. De gedeporteerden hadden geen behuizing, beschermende kleding, voedsel of technische instrumenten. Zij moesten hun tijdens sneeuwstormen eigen hutten bouwen met hun blote handen. De ballingen leden constant honger en aan ziektes zoals scheurbuik. Voor velen bleek het hun doodvonnis.
De Litouwers deelden hun lot met ballingen uit Finland en Churaptsja, een dorp in Jakoetsk (Oost-Siberië). Zij leefden allemaal onder dezelfde miserabele omstandigheden en tallozen kwamen om. Tegen het einde van de jaren vijftig werd het de overlevende Litouwers eindelijk toegestaan naar huis terug te keren, mits zij hun terugreis zelf konden betalen. Maar zelfs na hun terugkeer uit Litouwen was hun leven allesbehalve eenvoudig. Als voormalige ballingen werden zij gediscrimineerd en werden hen kansen onthouden.

Verklaring van de kunstenares

“Hoe meer ik over dit onderwerp te weten kwam des te verontwaardigder ik werd van de vele verborgen verhalen over uiteengerukte gezinnen. Ik vroeg mijzelf af: welk boosaardig brein stuurt vrouwen en kinderen naar de noordpool waar de winter elk jaar gedurende 10 maanden heerst, waar de temperaturen dalen tot beneden 50 graden onder nul, zonder beschermende kleding en huisvesting en met slechts een stuk brood per dag? Het was duidelijk dat veel gedeporteerden zouden sterven, vooral jonge kinderen. Maar onder Stalin had een leven ook geen enkele waarde. Het maakte niet uit hoeveel mensen onder verschrikkelijke omstandigheden zouden sterven, zolang ze het regime maar dienden.
Om deze verhalen met een breder publiek te delen besloot ik tot dit project. Ik luisterde naar ooggetuigen van deze gebeurtenissen en bezocht de plekken des onheils. Ik reisde door de Altai en Jakoetsk op zoek naar sporen van dit opmerkelijke hoofdstuk uit de geschiedenis en ik legde vast wat ik tegenkwam: het landschap van afgelegen gebieden, de dorpjes, de cultuur en de oorspronkelijke bewoners met hun levendige herinneringen aan het Stalin-tijdperk.
Het door mij verzamelde materiaal, interviews, foto’s tekeningen, archiefmateriaal en kaarten is verdeeld over 5 boeken in een box ontworpen door SYB (Sybren Kuiper)”

Meer informatie over de band met boeken: www.siberianexiles.com