Litouwse heldin geplet door een Sovjet-tank

door Beata Bruggeman-Sekowska

“Dokter, blijf ik leven?”

Dir waren de laatste woorden van Loreta Asanavičiūtė, een 23 jarige Litouwse vrijheidsstrijdster, die op 23 januari 1991 door een Sovjet-tank werd overreden. Die dag reden gewapende Sovjet-strijdkrachten dwars door een vreedzame menigte welke zich verzameld had ter verdediging van het symbool van de herstelde Litouwse onafhankelijkheid, de TV-toren in Vilnius.

Sovjet-tanks verpletterden de slachtoffers of schoten hen dood. Veertien onschuldige mensen stierven bij de TV-toren en meer dan 500 ongewapende burgers raakten gewond. Loreta Asanavičiūtė, de enige vrouw die het leven liet, was nog maar 23 jaar toen zij door een Sovjet-tank werd overreden. Haar hart begaf het na een paar uur in het ziekenhuis.

Op de begane grond van een museum in dee TV-toren kun je de foto’s vinden van de slachtoffers die door de communisten zijn vermoord. Loreta Asanaviciute, de enige vrouw, werd op 23-jarige leeftijd door een tank overreden en stierf in het ziekenhuis. De straten rond de TV-toren zijn naar de slachtoffers vernoemd. ©Honorary Consulate of the Republic of Lithuania in Limburg, Aloys Bruggeman RE RA

Zij werd op 16 januari op het Antakalnis-kerkhof in Vilnius begraven. Haar graf is het enige met een wit kruis onder de slachtoffers van het Sovjet-geweld, die helden van Litouwen zijn.

Op 13 januari wordt Verdedigers van de Vrijheid Dag in Litouwen gevierd om de slachtoffers van de militaire agressie door de Sovjet-Unie in 1991 te herdenken, Loreta Asanavičiūtė en de anderen. Deze dag wordt een kaars aangestoken in Litouwen en door Litouwse gemeenschappen buiten het land.

Loreta’s leven

Loreta Asanavičiūtė werd in 1967 geboren. Haar moeder was Stase Asanavičiūtė en Loreta had een oudere broer, Bronius, en een oudere zus, Renata. Loreta was dus de jongste in het gezin. Zij studeerde aan de Technische School voor Financiën en Krediet in Vilnius (nu de faculteit Economie in Vilnius). Zij studeerde in 1990 af met als hoofdvak accounting.

Loreta Asanavičiūtė hield van volksmuziek en folklore en ze nam deel aan bijeenkomsten die werden georganiseerd door de anti-communistische beweging Sajudis. Zij nam eveneens deel aan de “Baltic Way”.

Televisietoren en kruisen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de brute Sovjet-agressie. ©communications-unlimited.nl

Na haar dood werden monumenten en plaquettes voor haar onthuld en straten naar haar genoemd. Vlakbij de TV-toren in Vilnius werd in 1992 een monument onthuld (10 Janusio 13-osios str.). Vier jaar later besloot de gemeenteraad van Vilnius de Zvaigzdziu Str. vlakbij de TV-toren naar haar te noemen. In datzelfde jaar werd een plaquette voor haar onthuld op het huis waar zij woonde (L. Asanaviciute Str. 4). In 1998 werd een herdenkingsplaquette onthuld op het gymnasium waarop zij heeft gezeten. Ook aan de faculteit waar zij daarna studeerde is een herdenkingsplaquette aangebracht.

Aan Loreta Asanavičiūtė zijn voorts postuum verschillende onderscheidingen toegekend:

• Op 15 januari 1991 de Orde van het Vytis Kruis, 1^e graad, voor haar moed bij de verdediging van de vrijheid en onafhankelijkheid van de republiek Litouwen’;
• Op 9 januari 1992 de 13^e Herdenkingsmedaille voor haar moed en opoffering ter verdediging van de Litouwse vrijheid en onafhankelijkheid;
• In 1998 kende het Institute of American Biographies haar de titel persoon van de wereld toe;
• In 1999 maakte het Litouwse Vrijwilligers Leger haar postuum erelid en in 2005 kende het haar postuum de medaille toe “Wij waren, wij zijn, wij zullen zijn”;
• Op 16 januari 2011, bij de 20^e herdenking van 13 januari 1991, kreeg Loreta postuum de 1^e graads-medaille “Voor Verdienstelijkheden aan Vilnius en de Natie”.